Od dnia 13 grudnia 2024 roku zaczyna obowiązywać nowe Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/988 z dnia 10 maja 2023 roku w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, znane jako GPSR (General Product Safety Regulation). Przepisy te zastąpią dotychczasową Dyrektywę 2001/95/WE, wprowadzając jednolite zasady stosowane bezpośrednio we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej.
Nowe regulacje oznaczają wprowadzenie kompleksowego podejścia do bezpieczeństwa produktów. W poniższym artykule przybliżymy kluczowe zmiany, obowiązki przedsiębiorców oraz wpływ GPSR na działalność firm w Polsce.
Z tego artykułu dowiesz się:
Dlaczego wprowadzono GPSR?
Rozporządzenie GPSR zostało opracowane w odpowiedzi na wyzwania związane z cyfryzacją, rozwijającymi się technologiami i rosnącą popularnością sprzedaży internetowej. Unijny ustawodawca dostrzegł konieczność stworzenia jednolitego, spójnego systemu regulacji, który zapewni większą skuteczność nadzoru rynku oraz bezpieczeństwo konsumentów.
Jedną z kluczowych zmian było zastąpienie dyrektywy rozporządzeniem. Zgodnie z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, rozporządzenie ma charakter wiążący we wszystkich państwach członkowskich i stosuje się bezpośrednio, bez konieczności implementacji do prawa krajowego. Taka forma aktu prawnego eliminuje ryzyko różnic w transpozycji przepisów, które wcześniej występowały w przypadku dyrektyw.
Zakres zastosowania nowych przepisów
Rozporządzenie GPSR obejmuje wszystkie produkty konsumenckie dostępne na rynku UE, niezależnie od kanału sprzedaży, w tym produkty sprzedawane online. Regulacje mają zastosowanie zarówno do produktów nowych, jak i używanych, naprawionych lub odnowionych, z wyjątkiem tych wymagających naprawy przed użyciem, o ile są wyraźnie oznaczone jako nienadające się do użytku w obecnym stanie.
Rozporządzenie ma charakter komplementarny – stosuje się je do kwestii bezpieczeństwa, które nie zostały objęte szczególnymi przepisami unijnymi. Przykładowo, w przypadku zabawek, sprzętu elektronicznego czy kosmetyków, GPSR działa jedynie w zakresie nieuregulowanym przez przepisy harmonizacyjne.
Warto zauważyć, że GPSR wyłącza spod swojego zakresu niektóre kategorie produktów, takie jak leki, żywność, pasze czy antyki, co jasno określono w tekście rozporządzenia.
Nowe rozwiązania w GPSR
GPSR wprowadza szereg innowacyjnych rozwiązań, które mają zwiększyć bezpieczeństwo produktów oraz poprawić efektywność działań organów nadzoru.
Modernizacja systemu Safety Gate
System wczesnego ostrzegania Safety Gate został unowocześniony, co pozwala na szybszą wymianę informacji o niebezpiecznych produktach między krajowymi organami nadzoru. Dzięki temu można skuteczniej wycofywać z rynku produkty, które stwarzają zagrożenie dla konsumentów.
Sieć ds. Bezpieczeństwa Konsumentów
Nowością jest także powołanie Sieci ds. Bezpieczeństwa Konsumentów – platformy współpracy między państwami członkowskimi a Komisją Europejską. Jej zadania obejmują wymianę informacji, organizację szkoleń oraz opracowywanie dobrych praktyk w zakresie nadzoru rynku.
Obowiązek zawiadamiania o odzyskaniu produktów
Producent, importer lub dystrybutor, który stwierdzi, że dany produkt może być niebezpieczny, musi podjąć środki zaradcze, w tym wycofać produkt z rynku lub odzyskać go od konsumentów. Co więcej, zawiadomienie o odzyskaniu produktu musi spełniać określone wymogi językowe i informacyjne, tak by było zrozumiałe dla konsumentów.
Ocena bezpieczeństwa produktu w GPSR
Rozporządzenie kładzie szczególny nacisk na dokładną ocenę bezpieczeństwa produktu, obejmującą cały jego cykl życia – od projektowania po użytkowanie.
Wśród nowych aspektów oceny wymieniono m.in.:
- Prezentację produktu – jeżeli wygląd produktu może skłaniać konsumenta do jego niewłaściwego użycia.
- Cyberbezpieczeństwo – odpowiednie zabezpieczenia chroniące przed ingerencjami zewnętrznymi.
- Funkcje ewoluujące – w przypadku produktów uczących się lub wykorzystujących sztuczną inteligencję.
Obowiązki przedsiębiorców
GPSR nakłada na podmioty gospodarcze – producentów, importerów, dystrybutorów – szereg obowiązków mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa produktów.
Zgłaszanie wypadków
W razie wypadku z udziałem produktu producent musi zgłosić incydent za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway. Informacje te mogą zostać przesłane do systemu RAPEX, jeżeli spełnione są kryteria kwalifikacji produktu jako niebezpiecznego.
Procedury wewnętrzne
Producenci zobowiązani są do opracowania procedur oceny ryzyka oraz prowadzenia aktualnej dokumentacji technicznej produktów. GPSR wymaga również wyznaczenia osoby odpowiedzialnej, która będzie współpracować z organami nadzoru rynku.
Sprzedaż online a GPSR
Rozporządzenie uwzględnia specyfikę sprzedaży na odległość, w tym online. Oferty muszą zawierać szczegółowe informacje o produkcie, takie jak:
- dane producenta,
- identyfikatory produktu,
- ostrzeżenia i instrukcje bezpieczeństwa.
Dostawcy internetowych platform handlowych mają obowiązek współpracy z organami nadzoru oraz projektowania swoich interfejsów zgodnie z wymogami GPSR.
Sankcje i środki ochrony prawnej
W przypadku naruszenia przepisów GPSR państwa członkowskie są zobowiązane do ustanowienia odpowiednich sankcji. W Polsce sankcje te zostaną określone w znowelizowanej ustawie z dnia 12 grudnia 2003 roku o ogólnym bezpieczeństwie produktów.
Przygotowanie przedsiębiorców do nowych regulacji
W obliczu nadchodzących zmian przedsiębiorcy powinni już teraz podjąć działania, by dostosować swoją działalność do nowych przepisów. Weryfikacja procedur oceny bezpieczeństwa, dostosowanie ofert sprzedaży online czy szkolenia personelu to tylko niektóre z kroków, które warto wdrożyć, by uniknąć ryzyka sankcji.
Podsumowanie
Rozporządzenie GPSR stanowi odpowiedź na współczesne wyzwania związane z bezpieczeństwem produktów. Jego celem jest ochrona konsumentów, ale także ujednolicenie zasad na rynku unijnym, co z perspektywy przedsiębiorców może być dużym ułatwieniem. Przedsiębiorcy działający w Polsce powinni potraktować nowe przepisy jako szansę na podniesienie standardów i zwiększenie zaufania klientów do oferowanych produktów.
Jeśli potrzebujesz pomocy w przygotowaniu swojej firmy do nowych wymagań, skontaktuj się z nami – nasi eksperci pomogą Ci dostosować działalność do Rozporządzenia GPSR.
Zespół Follow Legal