Ochrona dóbr osobistych osoby prawnej jest niezwykle istotna, gdyż są to wartości, które tworzą reputację i wizerunek przedsiębiorstwa. W dzisiejszym zglobalizowanym i cyfrowym świecie, gdzie informacje można udostępnić szybko i bez trudu, niezwykle łatwo jest rozpowszechnić nieprawdziwe treści mogące podważyć zaufanie do firmy, a tym samym jej zaszkodzić, chociażby finansowo.
Z tego artykułu dowiesz się:
Czym są dobra osobiste i jak je chronić?
Na początek przypominamy, czym są w ogóle dobra osobiste, jak można je naruszyć i w jaki sposób prawo pozwala na ich ochronę.
Katalog dóbr osobistych zawiera art. 23 Kodeksu cywilnego:
Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
Warto zaznaczyć, że ten katalog ma charakter otwarty – orzecznictwo i wykładnia mogą je dookreślać i rozwijać. Jednym z “nowych” dóbr osobistych wypracowanych przez orzecznictwo, chociaż stosunkowo kontrowersyjnym, jest ochrona więzi rodzinnej.
Naruszyć dobra osobiste można w różny sposób i często jednym działaniem można naruszyć nie jedną, a kilka takich wartości. Naruszenie dobra osobistego może nastąpić poprzez chociażby powielanie w Intrenecie nieprawdziwej, zniesławiającej informacji na czyjś temat, posługiwanie się cudzym nazwiskiem, naruszanie tajemnicy korespondencji czy ujawnianie faktów z cudzego życia osobistego i rodzinnego.
Prawo umożliwia ochronę dóbr osobistych na kilka sposobów:
- osoba, której dobra osobiste są zagrożone, może domagać się zaniechania takiego działania, chyba że nie jest to bezprawne,
- jeśli dobro osobiste zostało naruszone, osoba poszkodowana może domagać się dopełnienia określonych czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności złożenia stosownego oświadczenia (np. publicznych przeprosin za naruszenie dobrego imienia),
- na zasadach ogólnych wynikających z Kodeksu można domagać się również oczywiście zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny,
- jeśli naruszenie dobra osobistego poskutkowało wyrządzeniem szkody majątkowej, można żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych (odszkodowanie).
Czy można naruszyć dobra osobiste spółki?
Dobra osobiste kojarzą się zazwyczaj z osobami fizycznymi. Najczęściej mówi się o nich w kontekście naruszenia dobrego imienia, godności czy wizerunku danej osoby. Ale przepisy o ochronie dóbr osobistych odnoszą się nie tylko do dóbr osobistych osób fizycznych!
Zgodnie z art. 43 kc przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych.
Jak wskazuje się w literaturze, dobra osobiste są wartościami przynależnymi wszystkim kategoriom podmiotów prawa cywilnego, a więc odnoszą się również do osób prawnych. Przepisy te dotyczą zatem również przedsiębiorców, w tym działających w formie spółek.
Oczywiście katalog dóbr osobistych osób prawnych nie będzie pokrywał się z tymi, które przysługują osobom fizycznym. Trudno przyjąć, aby prawo do zdrowia czy kultu osoby zmarłej miało przysługiwać firmie. Kiedy mówimy o dobrach osobistych spółki, należy myśleć przede wszystkim o renomie i dobrym imieniu.
W orzecznictwie sądowym podkreśla się, że dobre imię osoby prawnej naruszają wypowiedzi, które przy obiektywnej ocenie przypisują jej niewłaściwe postępowanie mogące spowodować utratę do niej zaufania potrzebnego do prawidłowego jej funkcjonowania. W takim ujęciu renoma jest elementem dobrego imienia i należy ją definiować jako ogół pozytywnych wyobrażeń i ocen konsumentów o produktach lub usługach tego przedsiębiorstwa.
Dobrem osobistym przedsiębiorcy jest również wizerunek rozumiany jako znak ją symbolizujący. Mowa tutaj przede wszystkim o znaku towarowym i nazwie (firmie).
Jak spółka może chronić swoje dobra osobiste?
Naruszenie dóbr osobistych spółki może prowadzić jednocześnie do powstania szkody wizerunkowej oraz majątkowej. Jeśli niepochlebny, nieprawdziwy komentarz zamieszczony na forum internetowym nadszarpnie renomę danej firmy, może to spowodować na przykład utratę zaufania i wiarygodności, a w konsekwencji spadek liczby klientów. Pokrzywdzona spółka może oczywiście żądać zaniechania tego działania, które uderza w jej wizerunek wobec osób trzecich, ale najczęściej konieczne okazuje się wytoczenie powództwa o ochronę dóbr osobistych.
Przy naruszeniu dóbr osobistych istotne jest obciążenie ciężarem dowodowym. W tego rodzaju postępowaniach to na pozwanym ciąży obowiązek wykazania, że naruszenie dobra osobistego nie było działaniem bezprawnym.
Bezprawność naruszenia dóbr osobistych to sprzeczność zachowania sprawcy z szeroko rozumianym porządkiem prawnym, a więc zarówno przepisami prawa, jak i zasadami współżycia społecznego. Takie rozumienie bezprawności potwierdzają wyroki sądów.
Oceny, czy doszło do naruszenia danego dobra osobistego, dokonuje sąd w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy. Jeśli sąd uzna, że nastąpiło naruszenie dobra osobistego firmy, może orzec zarówno zadośćuczynienie pieniężne za naruszenie dóbr osobistych, jak i odszkodowania z tytułu poniesionej szkody majątkowej.
Przedsiębiorca nie może domagać się ochrony dóbr osobistych, jeśli naruszenie mieści się w granicach uzasadnionej krytyki albo opiera się na prawdziwości twierdzeń co do określonych faktów.
Składając pozew o ochronę dóbr osobistych (a nawet jeszcze przed jego złożeniem), ten, którego dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może domagać się również zabezpieczenia swojego roszczenia na czas postępowania. Ochrona prawna w tym zakresie polega między innymi na zakazaniu drugiej stronie wypowiadania się na temat spółki lub nakazanie jej usunięcia pomawiających komentarzy czy innych treści.
Z ochroną naruszonych dóbr osobistych nie należy zwlekać. Jeśli już dojdzie do naruszenia dobra osobistego, warto wezwać sprawcę do zaprzestania działań powodujących, że dane dobro osobiste zostaje zagrożone. Jeśli polubowne metody rozwiązania sporu okażą się niewystarczające, niezbędne będzie skierowane sprawy na drogę sądową. W celu dowiedzenia się więcej o ochronie dóbr osobistych przedsiębiorców, zapraszamy do kontaktu z naszymi ekspertami.
Zespół Follow Legal