Rok 2023 przyniósł istotne zmiany w polskim prawie pracy. Nowelizacje Kodeksu pracy, częściowo wynikające z konieczności implementacji dyrektyw unijnych, mają na celu poprawę warunków pracy, ochronę życia rodzinnego pracowników oraz zwiększenie przejrzystości na rynku pracy.

 

Praca zdalna

 

Nowelizacja przyniosła kluczowe zmiany w zakresie regulacji pracy zdalnej, uznając ją za standardową formę zatrudnienia. Zmiany formalizują pracę zdalną, umożliwiając jej ustalenie już na etapie zawierania umowy o pracę lub wprowadzenie jej w dowolnym późniejszym momencie stosunku pracy.

 

Jednym z najważniejszych aspektów tych zmian jest poszerzenie zakresu uprawnień do pracy zdalnej dla pracowników znajdujących się w szczególnych sytuacjach życiowych. Przepisy szczególnie uwzględniają potrzeby pracowników wychowujących małe dzieci, co ma na celu wsparcie równowagi między obowiązkami zawodowymi a życiem rodzinnym. Pracownik wychowujący dziecko do 4. roku życia ma uprawnienia do wnioskowania o pracę zdalną, co sprzyja aktywnemu udziałowi w wychowaniu dziecka w kluczowych latach jego rozwoju. Również osoby opiekujące się członkami rodziny z niepełnosprawnościami, które wymagają stałej opieki i wsparcia, uzyskały możliwość łatwiejszego dostępu do pracy zdalnej, podobnie jak pracownice w ciąży. Ta zmiana stanowi istotne wsparcie dla pracowników, którzy borykają się z wyzwaniami związanymi z opieką nad osobami zależnymi.

 

Te nowe regulacje stanowią ważny krok w kierunku tworzenia bardziej elastycznego i inkluzywnego środowiska pracy, które umożliwia pracownikom lepsze dostosowanie obowiązków zawodowych do osobistych sytuacji życiowych. Wprowadzenie tych zmian podkreśla również rosnące znaczenie pracy zdalnej jako kluczowego elementu nowoczesnego rynku pracy, otwierając nowe możliwości dla organizacji w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi i budowania kultury pracy opartej na zaufaniu i elastyczności.

  

Kontrola trzeźwości w miejscu pracy

 

Od 2023 roku pracodawcy mają prawo do przeprowadzania testów wśród pracowników na obecność alkoholu i innych substancji odurzających. Kontrola ma na celu ochronę życia i zdrowia pracowników oraz mienia firmy. Nie może ona naruszać godności ani innych dóbr osobistych pracownika.

 

Urlop rodzicielski i urlop opiekuńczy

Urlop rodzicielski został wydłużony do 41 tygodni, a w przypadku urodzenia większej liczby dzieci – do 43 tygodni. Wprowadzono także dodatkowe 5 dni urlopu opiekuńczego rocznie dla opieki nad członkiem rodziny z powodu poważnych względów medycznych.

   

Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej

Pracownicy zyskali prawo do dodatkowych 2 dni wolnego (lub 16 godzin) z powodu siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych.

 

 Elastyczna organizacja pracy

Pracownicy wychowujący dziecko do 8. roku życia mogą wnioskować o elastyczną organizację pracy, w tym pracę zdalną czy indywidualny rozkład czasu pracy.

   

Zmiany w umowach o pracę

Nowelizacja wprowadza wymóg uzasadnienia wypowiedzenia umowy na czas określony oraz obowiązek konsultacji związkowej w tej materii. Ponadto, pracownik może domagać się przywrócenia do pracy w razie nieuzasadnionego wypowiedzenia.

  

Okres próbny

Zmieniono zasady dotyczące długości okresu próbnego, uzależniając go od planowanej długości współpracy i ewentualnych przerw w świadczeniu pracy, np. z powodu urlopu. Zlikwidowano zasadę, która pozwalała na ponowne zawarcie umowy na okres próbny po trzech latach w przypadku tej samej pracy.

 

Dodatkowe zatrudnienie

Pracodawcy nie mogą zakazać pracownikom jednoczesnego zatrudnienia u innego pracodawcy, chyba że chodzi o działalność konkurencyjną. Należy jednak przypomnieć, że zasady dotyczące zakazu konkurencji powinny zostać ustalone z pracownikiem w odrębnej umowie. Zatem co do zasady nie można ograniczyć prawa pracownika do podejmowania dodatkowego zatrudnienia, poza przypadkami określonymi w odrębnych ustawach, jak również nie można dyskryminować pracownika z tego powodu.

 

Obowiązki informacyjne względem pracowników

Długa lista obowiązkowych informacji przekazywanych pracownikowi została obecnie jeszcze wydłużona. Pracodawcy są zobowiązani do informowania pracowników o takich kwestiach, jak: przerwy w pracy, zasady pracy w godzinach nadliczbowych, zasady przechodzenia między zmianami czy zasady dotyczące przemieszczania się pomiędzy  miejscami wykonywania pracy. Należy również informować pracowników o możliwości awansu, wolnych stanowiskach pracy oraz możliwości zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy.

 

Co ważniejsze, brak przekazania tych informacji pracownikowi, jak i brak ich aktualizacji, stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika, zagrożone mandatem karnym od 1.000 do 30.000 złotych.

 

 Wniosek o zmianę warunków zatrudnienia

Pracownik zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy może raz do roku wystąpić o zmianę rodzaju umowy o pracę lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy. To innowacyjne rozwiązanie umożliwia pracownikom proaktywne kształtowanie swojej ścieżki zawodowej i przyczynia się do większej satysfakcji z pracy.

 

Zmiana może dotyczyć rodzaju umowy – na przykład z umowy na czas określony na umowę na czas nieokreślony, co zwiększa stabilność zatrudnienia i poczucie bezpieczeństwa pracownika. Alternatywnie, pracownik może wnioskować o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy, co może obejmować zmianę godzin pracy, rodzaju wykonywanych zadań czy warunków pracy zdalnej.

 

Ta zmiana w prawie pracy odzwierciedla rosnącą świadomość znaczenia elastyczności i adaptacji do indywidualnych potrzeb pracowników. Jest to również odpowiedź na dynamiczne zmiany na rynku pracy, gdzie pracownicy poszukują nie tylko stabilności, ale i możliwości rozwoju zawodowego oraz lepszego zrównoważenia życia zawodowego i prywatnego.

  

Dodatkowe przerwy w pracy

Pracownicy, których dobowy wymiar pracy wynosi co najmniej 6 godzin, zyskali prawo do dodatkowych przerw, wliczanych do czasu pracy. Długość przerwy uzależniona została od dobowego wymiaru czasu pracy. Jeżeli wymiar jest dłuższy niż 9 godzin, pracownik zyskuje dodatkową przerwę trwającą 15 minut, jeżeli natomiast przekracza 16 godzin, posiada prawo do kolejnej 15 minutowej przerwy.

  

Szkolenia pracowników

Szkolenia, jeśli są wymagane, odbywają się na koszt pracodawcy i, o ile to możliwe, w godzinach pracy pracownika. Są one wliczane do czasu pracy, na co trzeba zwrócić szczególną uwagę przy rejestracji czasu pracy i obliczaniu godzin ponadwymiarowych. Dotyczy to wszystkich szkoleń niezbędnych do wykonywania pracy na określonym stanowisku.

  

 

Podsumowując, zmiany wprowadzone w 2023 r.  mają na celu promowanie bardziej zrównoważonego podejścia do życia zawodowego i prywatnego, zwiększenie bezpieczeństwa i przewidywalności zatrudnienia oraz lepszą ochronę praw pracowników. Zarówno pracodawcy, jak i pracownicy muszą dostosować się do nowych przepisów, co może stanowić wyzwanie, ale też oferuje nowe możliwości w kształtowaniu relacji pracowniczych.

  

Jeśli potrzebujesz pomocy w zakresie prawa pracy i regulaminów wewnętrznych, skontaktuj się z naszymi ekspertami.

 

 

 

---

 

 

Zespół Follow Legal

 

 

 

---